Türkiye’nin İki Katı Büyüklüğünde Olan Çöp Yığını Pasifik Okyanusunu Esir Aldı

0:00

Büyük Pasifik Çöp Girdabı (GPGP - Great Pacific Garbage Patch) genellikle okyanus yüzeyinde yüzen katı bir çöp yığını olarak düşünülüyordu. Ancak yapılan detaylı araştırmalar sonucunda, GPGP'nin aslında çoğunluğu 5 milimetre (mm) çapından küçük olan mikroplastiklerden ve bunların yanı sıra daha büyük çöp parçalarından oluşan karmaşık bir atık karışımı olduğu ortaya çıktı. Yani GPGP, sadece büyük çöplerin toplandığı bir alan değil, aynı zamanda çok küçük plastik parçacıklarının da biriktiği 1,6 milyon kilometrekareyi aşan bir bölge olarak tanımlanmaya başlandı.

Kuzey Pasifik Okyanusu'nun geniş sularında, Hawaii ve Kaliforniya arasında, 20. yüzyılın en şaşırtıcı çevre keşiflerinden biri yatıyor; Büyük Pasifik Çöp Girdabı (GPGP). Kaptan Charles Moore tarafından 1997 yılında tesadüfen keşfedilen bu yayılan deniz çöpü, küresel plastik kirliliği krizinin bir sembolü haline geldi. Yaygın inanışın aksine, GPGP, okyanus yüzeyinde yüzen katı bir atık adası değil, terkedilmiş balıkçılık ağlarından mikroskobik parçacıklara kadar değişen plastiklerin bir dağılımıdır.

Büyük Pasifik Çöp Girdabı Nedir?

1,6 milyon kilometrekareyi aşan bir alana yayılan GPGP, dünya okyanuslarında tespit edilen beş benzeri çöp alanının en büyüğüdür. Bu alanlar, çöpleri merkezlerine çeken büyük dairesel okyanus akıntıları olan girdaplarda oluşur. GPGP, Türkiye'nin iki katı büyüklüğündedir, ve yaklaşık 100.000 ton plastik içeriyor ve bu da onu deniz ekosistemleri için önemli bir tehdit haline getiriyor. Alanın içinde yüzen yaklaşık 1.8 trilyon plastik parça olduğu tahmin ediliyor - bu, dünyadaki her insan için 230 parça çöp anlamına geliyor.

Bulunan plastik atıkların çoğunluğu, katı polietilen (PE) veya polipropilen (PP) gibi sert malzemelerden veya özellikle ağ ve halatlar gibi atıl durumda kalan balıkçılık malzemelerinden meydana gelmektedir.

Büyük Pasifik Çöp Alanı içindeki plastikler dört boyut/tip sınıfına ayrılmıştır:

• Mikroplastikler (0,05 – 0,5 cm)

• Mezoplastikler (0,5 – 5 cm)

• Makroplastikler (5 – 50 cm)

• Megaplastikler (50 cm'den büyük her şey),

• Tip H: Sert plastik, plastik levha veya film

• Tip N: Plastik ipler, halatlar ve balık ağları

• Tip P: Üretim öncesi plastikler

• Tip F: Köpük malzemeden yapılmış parçalar

Çevresel Etki: Yüzeyin Ötesinde

GPGP'nin deniz yaşamı üzerindeki etkisi derindir. Balık ağları gibi büyük parçalar, deniz hayvanları için tehlikeli olabilirken, daha küçük plastikler yiyecek zannedilerek yutulabilir. Bu yutma, hayvanların aç kalmasına, fiziksel zarar görmesine ve hatta ölümüne yol açabilir. Bu habitatlara 'plastisfer' denir ve bazı deniz canlıları bu yeni ortama uyum sağlayarak yaşamaya başlamıştır. Ancak, bu durumun ekosistem üzerindeki uzun vadeli etkileri henüz bilinmemektedir ve çevresel dengeler üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Yanılgılar ve Medyanın Rolü

GPGP'nin medyada sıkça "katı bir ada" gibi gösterilmesi, insanların bu çöp alanının gerçek doğasını ve onunla başa çıkmanın aciliyetini yanlış anlamasına sebep olmuştur. Aslında GPGP, su yüzeyinde yüzen ve geniş bir alana yayılmış küçük plastik parçacıklarından oluşur, katı bir yapıya sahip değildir. 2017 Dünya Okyanuslar Günü gibi farkındalık kampanyaları, bu çevre sorununa dikkat çekmekte başarılı olmuş olsa da, bazen yanlışlıkla GPGP'nin fiziksel yapısı hakkında yanlış anlayışlara sebep olmuştur.

Temizlik ve Koruma Çabaları

Artan çevresel tehdide karşılık olarak, Boyan Slat'ın liderliğindeki The Ocean Cleanup gibi kuruluşlar, okyanus akıntılarını kullanarak çöp toplama amacı güden büyük ölçekli ve yenilikçi temizlik sistemleri geliştirmişlerdir.

Uzmanlar, GPGP ve benzeri diğer yamaları ele almanın kritik bir adımının, küresel plastik üretimini azaltmak ve atık yönetimini iyileştirmek olduğu konusunda hemfikir. Gelecekteki uluslararası anlaşmalar, plastik kirliliğini azaltmak için bir çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır.

Dahası, tüketici farkındalığı ve davranışı, deniz çöplerinin daha fazla birikmesini önlemek için kritik bir rol oynamaktadır.

Kolektif Sorumluluk

Büyük Pasifik Çöp Girdabı sadece bir çevre sorunu değil, insanlığın gezegene olan etkisinin çarpıcı bir hatırlatıcısıdır. Bu sorunu ele almak, bireyler, hükümetler ve şirketler gibi tüm kesimlerin ortak çabasını gerektirir. Plastik tüketimini azaltmak, atık yönetimi uygulamalarını iyileştirmek ve okyanuslarımızı temizlemeye ve korumaya yönelik girişimleri desteklemek için atacağımız kolektif adımlar, gelecek nesiller için bırakacağımız mirası belirleyecektir.

Türkiye'nin Denizleriyle İlgisi Var mı?

[Orcanation]

Okyanuslardaki plastik kirliliği sadece belirli bir bölgeyle sınırlı kalmaz; deniz akıntıları, rüzgarlar ve su döngüsü yoluyla küresel bir soruna dönüşür. Türkiye'nin denizleri de dahil olmak üzere dünya genelindeki denizler, çeşitli kaynaklardan gelen plastik atıkların biriktiği alanlara dönüşebilir. Bu durum, deniz hayvanları ve ekosistemler üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Plastik atıklar, deniz canlıları tarafından yanlışlıkla yutulabilir veya hayvanlar bu atıklara dolanabilir, bu da sağlıklarını ve yaşamlarını tehdit eder.

Kaynaklar

1. https://theoceancleanup.com/great-pacific-garbage-patch/

2. https://education.nationalgeographic.org/resource/great-pacific-garbage-patch/

3. https://www.bbc.com/future/article/20240115-visualising-the-great-pacific-garbage-patch

4. https://planetwild.com/blog/everything-you-need-to-know-about-the-great-pacific-garbage-patch